• Praca domowa - to ma sens!

        • Jak rozwijać umiejętności uczniów? Co zadawać do domu? Jak wymagać, uczyć i nie przeciążyć ucznia?

          Pracę domową ucznia nauczyciele traktują, jako integralną część procesu nauczania-uczenia się. Jest ważną formą, która wzbogaca i uzupełnia pracę uczniów w czasie zajęć szkolnych. Lekcja dopiero po połączeniu z pracą domową tworzy pełną jednostkę procesu nauczania.

          Praca domowa ma charakter obowiązkowych, wykonywanych zwykle w domu, zajęć uczniów których celem jest rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie ich wiedzy oraz wdrożenie do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą. Może ona polegać na zbieraniu informacji, dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowaniu. Wielu nauczycieli i rodziców uważa, że nadmiar pracy domowej może prowadzić do przeciążenia uczniów. Jest to stan, w którym przekroczone są normy higieniczne pracy umysłowej, dlatego rodzice usiłują ograniczyć rozmiary pracy domowej dzieci.

          Cele pracy domowej:

          —        utrwalenie przerobionego materiału na lekcji,

          —        uzupełnienie i pogłębienie zdobytych w szkole wiadomości,

          —        wdrażanie do pracy samodzielnej np. o charakterze twórczym,

          —        kształtowanie właściwego stosunku do pracy,

          —        rozwiązanie problemu teoretycznego lub praktycznego,

          —        pogłębienie umiejętności uczenia się,

          —        przygotowanie materiału do nowej lekcji.

          By uczeń dobrze opanował treści przekazywane przez nauczyciela, potrzebne jest ich utrwalanie, które najczęściej odbywa się w domu. Dlatego dwa rodzaje prac domowych (ustne i pisemne) mają za zadanie:

          • kształtować i doskonalić umiejętności sprawnego i poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie, czyli pisanie wypracowań, wykonywanie ćwiczeń i zadań,
          • kształcić umiejętności rozumienia,
          • rozwijać umiejętności myślenia,
          • doskonalić techniki czytania i recytowania,
          • utrwalać wiadomości i umiejętności zdobyte w klasie,
          • przygotować materiał na lekcje, obserwacje, zebrać materiały,
          • korzystać z encyklopedii, słowników i innych źródeł wiedzy.

          W samodzielnym odrabianiu zadań uczeń zdobywa potrzebne umiejętności i nawyki. Nauka w domu posiada również ogromne walory wychowawcze:

          ü      uczeń pokonuje samodzielnie napotkane w toku uczenia się trudności,

          ü      kształci i rozwija takie cechy charakteru, jak: wytrwałość w dążeniu do celu, wiarę we własne siły, odwagę, pilność, systematyczność, dokładność,

          ü      rozwija własną intuicję, pomysłowość i uzdolnienia twórcze.

          Te wszystkie zadania praca domowa może spełnić tylko wtedy, gdy stosuje się odpowiednie rodzaje prac domowych, gdy samo zadanie pracy domowej w czasie zajęć przebiega właściwie, gdy odpowiednio organizuje się pracę domową i wreszcie odpowiednio ją kontroluje.

          1)     Zadawanie pracy domowej powinno odbywać się przy aktywnej uwadze uczniów, wytwarzając u nich przekonanie, że praca jest ważna i celowa.

          2)     Należy uświadomić uczniom potrzebę i konkretny cel tej pracy.

          3)     Praca domowa powinna wiązać szkolną i domową naukę ucznia w jednolity proces nauczania

          4)     Zadanie pracy domowej powinno stanowić dokładnie zaplanowaną część lekcji,

          5)     Trzeba uczniom wyjaśnić, jakie wiadomości teoretyczne mają przez pracę domową lepiej sobie przyswoić i pogłębić.

          6)     Zadania powinny być tak dobrane, aby ich rozwiązanie łączyło się z osiągnięciami kształcącymi i wychowawczymi.

          7)     Należy też pamiętać, aby tematy zadań domowych nie były identyczne ani zupełnie podobne do tych zadawanych w klasie, gdyż wtedy nie osiągniemy celu, który ma spełniać praca domowa.

          8)     Praca domowa musi stawiać przed uczniem nowe, ciekawe problemy, rozwijając jego zainteresowania i jego sposób myślenia, nie przekraczając jednak możliwości przeciętnego ucznia, a także nie absorbując zbyt dużo jego czasu.

          9)     W praktyce stosuje się również zadania o zróżnicowanej treści lub zadania dodatkowe.

          10) Praca domowa powinna uwzględniać zasadę indywidualizacji, czyli dostosować zadania do sił i możliwości uczniów.

          11) W zależności od tematu pracy domowej omawiamy ją bardziej lub mniej obszernie.

          Przyczyny przeciążenia nauką domową tkwią zarówno w złej pracy szkoły, jak i w samych uczniach oraz w ich środowisku domowym

          1) przyczyny złej pracy szkoły

          • nadmiar zadań domowych, nauczyciele zapominają, że uczeń ma np.6 lekcji i z każdej  ma zadaną pracę domową,
          • błędy w zdawaniu pracy, brak koordynacji w zadawaniu,
          • brak indywidualnych zadań, uczeń słaby nie jest w stanie podołać wymaganiom, a uczeń zdolny nie ma możliwości rozwoju,
          • wady tygodniowego rozkładu lekcji np. lekcje z dnia na dzień,
          • niesystematyczna kontrola prac domowych lub jej brak – skutek – uczniowie nie odrabiają prac domowych;

          2) przyczyny tkwiące w uczniach

          • słabe uzdolnienia,
          • braki w wiadomościach, niezrozumienie lekcji,
          • nieznajomość podstawowych zasad pracy umysłowej,
          • nadmiar zajęć pozaszkolnych (uczniowie uczestniczą w zajęciach rewalidacyjnych, kółkach zainteresowań oraz innych które odbywają się po zajęciach lekcyjnych);

          3) przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym

          • brak kontroli nauki ucznia,
          • brak racjonalnego współdziałania rodziców nad szkołą,
          •  niesprzyjająca uczniowi atmosfera środowiska rodzinnego.

          Podsumowując, praca domowa spełnia niewątpliwie ważną w rolę w procesie kształcenia, służy rozwijaniu zainteresowań, wspomaga proces dydaktyczny, ale powinna być jednak dostosowana do możliwości uczniów.

          Praca domowa ma sens, gdy jest sprawdzona i omówiona!

          Maria Stawska